Często choroby powodują dolegliwe skutki nie tylko dla ciała, ale i dla umysłu. Osoba chora może zostać w wyniku schorzenia pozbawiona zdolności podejmowania racjonalnych decyzji. W takiej sytuacji bliscy zastanawiają się, jak ograniczyć wybory danej osoby, które mogą być dla niej opłakane w skutkach. Chory może na przykład rozporządzić mieniem na własną niekorzyść, poprzez przekazanie całego majątku, który posiada, na rzecz osoby trzeciej. Czy istnieje instytucja, która umożliwi kontrolowanie działań podejmowanych przez taką osobę? Taką instytucją jest ubezwłasnowolnienie, które zostało uregulowane w kodeksie cywilnym i wpływa bezpośrednio na zdolność do czynności prawnych osoby ubezwłasnowolnionej. Wyróżniamy dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia: częściowe i całkowite.
Ubezwłasnowolnienie – częściowe, czy całkowite?
Ubezwłasnowolnienie jest możliwe wówczas, gdy choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe lub występowanie innego rodzaju zaburzeń powodują, że dana osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem lub potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw. Całkowicie może być ubezwłasnowolniona osoba fizyczna, która ukończyła trzynaście lat. Ubezwłasnowolnienie całkowite w stosunku do danej osoby jest możliwe, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest ona w stanie kierować swym postępowaniem. W tym wypadku poczynaniami ubezwłasnowolnionego kieruje wyznaczony opiekun lub osoba sprawująca władzę rodzicielską. Opiekun ten ma za zadanie podejmować decyzje w jej imieniu.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie
Zgodnie z art. 545 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, wniosek może złożyć:
• małżonek,
• krewni w linii prostej,
• rodzeństwo,
• przedstawiciel ustawowy,
Dodatkowo z wnioskiem takim może wystąpić również prokurator. W przypadku krewnych natomiast nie zawsze mogą oni wystąpić z takim wnioskiem. Nie będzie to możliwe m.in., jeżeli osoba, której dotyczy wniosek, ma przedstawiciela ustawowego.
Odszkodowania za błędy medyczne
Uzyskanie odszkodowania wiąże się z koniecznością wykazania szkody, a także jej skutków. Odszkodowania można ubiegać się poprzez złożenie wniosku o odszkodowanie do Wojewódzkiej Komisji ds. Orzekania Zdarzeń Medycznych, ale także na drodze sądowej. Świadczenie to stanowi rekompensatę za rzeczywiste straty i koszty, które dana osoba poniosła w wyniku błędu medycznego. Wyróżnić tutaj możemy między innymi zwrot kosztów zakupionych leków, leczenia, dojazdów, a także rehabilitacji. Jak już wyżej wskazano, aby uzyskać odszkodowanie, konieczne jest wykazanie winy, poniesienia szkody, działanie osoby odpowiedzialnej niezgodne z zasadami medycyny, a także wykazanie związku pomiędzy działaniem a pogorszeniem stanu zdrowia.
W przypadku wyboru zgłoszenia sprawy do Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych decyzja wydawana jest w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Co istotne, w przypadku, gdy poszkodowany uzna, że kwota przyznana mu w wyniku złożenia niniejszego wniosku jest zbyt mała, w dalszym ciągu może dochodzić świadczenia w wyższej wysokości w postępowaniu sądowym. Maksymalna kwota odszkodowania, którą można uzyskać przed ww. komisją to 100.000,00 zł.
W przypadku wniesienia sprawy do sądu można skarżyć placówkę medyczną, a także w określonych przypadkach lekarza. Gdy lekarz zatrudniony jest na umowie o pracę, nie ponosi on odpowiedzialności za błędy medyczne, co wiąże się z koniecznością dochodzenia odszkodowania od placówki medycznej. Dodatkowo odpowiedzialność za błędy lekarskie ponosi ubezpieczyciel placówki.
Wniosek taki powinien zawierać:
• imię i nazwisko, adres oraz PESEL osoby ubezwłasnowolnianej,
• imię i nazwisko, adres oraz PESEL osoby wnioskującej,
• określenie, kim jest dla osoby ubezwłasnowolnianej wnioskodawca,
• wskazanie, czy ubezwłasnowolnienie ma być częściowe, czy całkowite,
• wskazanie informacji dotyczących stanu cywilnego osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona tj. podanie, czy zawierała związek małżeński. Jeżeli taka osoba pozostaje w związku małżeńskim na dzień składania wniosku, należy podać dane małżonka,
• wskazanie, czy stan zdrowia ubezwłasnowolnianego umożliwia mu osobiste stawienie się w sądzie celem wysłuchania.
• uzasadnienie wniosku,
Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku:
• odpis skrócony aktu urodzenia ubezwłasnowolnianego,
• odpis skrócony aktu małżeństwa ubezwłasnowolnianego, jeżeli pozostaje on w związku małżeńskim,
• odpis skrócony aktu zgonu małżonka oraz odpis skrócony aktu małżeństwa, w przypadku, gdy ubezwłasnowolniany jest wdową/wdowcem,
• odpis skrócony aktu małżeństwa, z którego wynika, iż ubezwłasnowolniany jest po rozwodzie, jeżeli jest on osobą rozwiedzioną,
• świadectwo lekarskie wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby,
• zaświadczenie z poradni przeciwalkoholowej bądź zaświadczenie z poradni leczenia uzależnień, jeżeli ubezwłasnowolnienie ma nastąpić z powodu pijaństwa lub narkomanii.
Opłata od wniosku o ubezwłasnowolnienie:
Co istotne, wnioskodawca musi się liczyć z poniesieniem kosztu opłaty sądowej w wysokości 100 zł. Trzeba jednak liczyć się z dodatkowymi kosztami, które dotyczą sporządzenia opinii przez biegłego – koszt wydania takiej opinii to 850 zł.
Po wypełnieniu wniosku oraz zgromadzeniu wszystkich niezbędnych dokumentów i wykonaniu opłaty należy złożyć wniosek do sądu okręgowego, w którego okręgu zamieszkuje osoba, której wniosek dotyczy, a w przypadku braku możliwości ustalenia miejsca zamieszkania, wniosek należy złożyć w sądzie okręgowym, w którego okręgu osoba ta ma miejsce pobytu.
Ile trwa rozpatrzenie wniosku o uzasadnienie?
Warto również wiedzieć, że w toku postępowania, osoba której dotyczył wniosek o ubezwłasnowolnienie, zostanie wysłuchana w obecności biegłego psychologa i jeżeli stan zdrowia będzie tego wymagał, również psychiatry lub neurologa. W przypadku niemożności porozumienia się z taką osobą zaznacza się to w protokole.
Postępowanie w niniejszej sprawie trwa około dwóch miesięcy, wszystko zależy jednak od sądu, do którego składamy niniejszy wniosek i tego, jak szybko wskazany sąd podejmie działania zmierzające do załatwienia sprawy.