Podsłuchy, urządzenia śledzące i inne środki służące uzyskiwaniu informacji na temat osób trzecich, cieszą się w dzisiejszych czasach nieznaną dotąd popularnością. Fakt ten wynika przede wszystkim z łatwej dostępności do sprzętu umożliwiającego utrwalanie obrazu i dźwięku, który można nabyć nie czyniąc ku temu jakichkolwiek większych starań. Nabycie bowiem urządzeń nagrywających, niezależnie w jakim celu, jest całkowicie legalne. Mając tego świadomość, wiele osób sięga ku takim środkom czując potrzebę udowodnienia swoich racji na drodze sądowej, przedstawiając jako dowody w sprawie wykonane nagrania. Pomimo jednak tego, że z powierzchownego punktu widzenia, nagrywanie wszelakich rozmów nie należy do nadzwyczaj szkodliwych czynów, zachowanie takie może pociągać za sobą wiele przykrych konsekwencji prawnych.
Kiedy nagrywanie rozmów jest nielegalne?
Okoliczności, które należy wziąć pod uwagę w celu ustalenia, kiedy nagrywanie obrazu czy dźwięku staje się de facto nielegalne, są następujące:
- Czy nagrywana rozmowa jest konwersacją między osobą, która nagrywa, a osobą nagrywaną
- Czy osoba nagrywana została zapytana o zgodę nagrywania jej rozmowy lub czy jest świadoma jej nagrywania;
- Czy nagranie obrazu bądź dźwięku obejmuje tylko i wyłącznie przedmiot własności lub współwłasności osoby nagrywającej, jakim jest nieruchomość (dom, mieszkanie, garaż, ogródek);
- Czy nagrywana rozmowa jest konwersacją osób trzecich, bez udziału osoby, która nagrywa.
W poniższym wywodzie znajdować się będą odniesienia do powyższego wypunktowania, zawierające ogólne zasady oraz wyjątki dotyczące legalności bądź też nielegalności przedstawionych sytuacji.
Legalność nagrywania.
Czy osoba nagrywana została zapytana o zgodę nagrywania jej rozmowy lub czy jest świadoma jej nagrywania?
Z legalnym nagrywaniem rozmów, za które nie ponosi się jakiejkolwiek odpowiedzialności, mamy do czynienia wtedy, gdy nagrywana rozmowa toczy się pomiędzy osobą nagrywającą a nagrywaną, zaznaczając, że osoba nagrywana wyraziła zgodę na nagrywanie, bądź została o tym fakcie uprzedzona.
Czy nagrywana rozmowa jest konwersacją między osobą, która nagrywa, a osobą nagrywaną?
Legalne jest również nagranie rozmowy osoby nagrywającej rozmowę z osobą, która nie miała świadomości, że jest nagrywana. Takie nagranie można przedstawić w sądzie bez obaw, że poniesie się z tego tytułu odpowiedzialność karną. Jednakże, osoba, która nie była świadoma, że jej rozmowa była nagrywania, może w konsekwencji wnieść pozew o naruszenie dóbr osobistych związanych z jej osobą. Sztandarowym przykładem tego typu sytuacji, jest okoliczność, gdy owo nagranie szkodzi wizerunkowi osoby nagrywanej lub jego godności. W tym przypadku może zaistnieć okoliczność, iż pomimo przykładowo wygrania procesu o rozwód, gdzie kluczowym elementem było udowodnienie winy małżonka polegającej na zdradzie, małżonek ten następnie, w innym postępowaniu, pozywa osobę, która nagrała jego prywatne rozmowy, naruszając jej dobra osobiste. Należy zaznaczyć, że wspomniany pozew ma charakter wyłącznie cywilnoprawny. Sąd, uznając takie powództwo, może co najwyżej zasądzić to, czego powód żąda, czyli publicznych przeprosin, bądź wpłacenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny lub, w bardziej skomplikowanych sytuacjach, kiedy ujawnienie poufnych informacji wpłynęło na wizerunek powoda, zasądzenie obowiązku uiszczenia kwoty, którą poniósł tytułem ujawnienia prywatnych informacji z racji poniesionej szkody, bądź, analogicznie, utraconych korzyści.
Czy nagranie obrazu bądź dźwięku obejmuje tylko i wyłącznie przedmiot własności lub współwłasności osoby nagrywającej, jakim jest nieruchomość?
Ponadto, jeśli dojdzie do prewencyjnego zainstalowania dobrze widocznych kamer na terenie posesji, której jest się właścicielem, bądź współwłaścicielem, również nie ponosi się co do zasady konsekwencji takich działań. Instalowanie bowiem urządzeń nagrywających obraz lub dźwięk w obrębie własnej nieruchomości może również służyć jej ochronie przed ryzykiem kradzieży lub rozboju.
Nagrywanie rozmów osób trzecich
Czy nagrywana rozmowa jest konwersacją osób trzecich, bez udziału osoby, która nagrywa?
Natomiast, jeśli poprzez nagranie rozmów osób postronnych chciałoby się udowodnić pewien, nawet relewantny dla sprawy fakt, w świetle obowiązującego prawa nagranie to nie jest legalne.
Zgodnie bowiem z artykułem 267 kodeksu karnego: § 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2; oraz zgodnie z § 2, tej samej karze podlega, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego i zgodnie z § 3, tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem, a także według § 4, tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1-3 ujawnia innej osobie, oraz zgodnie z § 5 niniejszego artykułu, ściganie przestępstwa określonego w § 1-4 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Konkludując treść art. 267 kodeksu karnego, wszelka działalność, która ma na celu podsłuchanie rozmów osób postronnych, jest karnoprawnie karalna.
Istotną jednak kwestią, jest to, że ściganie przestępstw określonych w przywołanym artykule następuje wyłącznie na wniosek osoby pokrzywdzonej, czyli tej, która była bez jej zgody nagrywana. Nie ma zatem możliwości, aby organy takie jak policja czy prokurator podjęły postępowanie bez złożonego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Również nie jest możliwe, aby inna osoba, która byłaby świadkiem takiej sytuacji, bądź dowiedziałaby się o niej ze słyszenia, złożyła przedmiotowe zawiadomienie, gdyż nie posiadałaby w tym aspekcie swoistej legitymacji.
Podsumowując, nagrywanie rozmów w świetle polskiego systemu prawa karnego jest legalne tylko wtedy, gdy osoba nagrywająca jest uczestnikiem takiej rozmowy.
Natomiast nielegalnym jest nagrywanie konwersacji osób trzecich, bez faktycznego udziału w takich rozmowach osoby, która nagrywa. Niezgodne z prawem jest zatem zakładanie podsłuchów, aparatów GPS, ukrytych kamer i innych podobnych urządzeń we wszelkich przedmiotach (takich jak auto, telefon, zabawka, zegar i tym podobne), w celu pozyskania w sposób nieuprawniony wiedzy na tematy poruszane przez inną osobę w czasie naszej nieobecności.