Kilka słów o prawie…

Na kim może ciążyć obowiązek alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny kojarzy się w pierwszej kolejności z obowiązkiem łożenia środków pieniężnych na małoletnie dzieci przez ich rodziców, jednakże nie jest to jedyna forma alimentacji. Spotkać możemy się również z obowiązkiem alimentacyjnym jednego małżonka wobec drugiego, jednak nie jest to jedyny przypadek. Obowiązkiem płacenia alimentów obciążeni mogą zostać członkowie najbliższej rodziny, tacy jak dzieci, rodzeństwo, dziadkowie, ale również ojczym i macocha. My dziś, skoncentrujemy się na jednym z już wymienionych obowiązków alimentacyjnych, a mianowicie na obowiązku łożenia alimentów na dziecko, przez jego dziadków.

Alimenty od dziadków – podstawa prawna

Powszechnie znanym faktem jest, że to rodzice powinni zapewnić dziecku byt oraz pokrywać koszty jego utrzymania. Zgodnie jednak z art. 128 KRO, obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast art. 129 KRO stanowi, że „Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi”. Kto jest zatem, ostatecznie odpowiedzialny za ponoszenie takich kosztów? Jak już wcześniej wspomniano – rodzice, aczkolwiek jak to często bywa, również od tej zasady możemy znaleźć wyjątek. Istnieją przypadki, gdy to na dziadkach dziecka spoczywa obowiązek alimentacyjny, a to wszystko w niżej określonych przypadkach:

• gdy rodzice nie żyją,
• jeśli rodzice nie są w stanie wypełnić swojego obowiązku utrzymania dzieci,
• gdy uzyskanie alimentów byłoby niemożliwe lub jest związane z nadmiernymi trudnościami.

Przesłanki niemożności sprawowania obowiązku alimentacyjnego przez rodzica

W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż fakt śmierci jednego z rodziców nie wyklucza obowiązku alimentacyjnego drugiego z nich, chyba że nie będzie on w stanie z różnych przyczyn wypełnić swojego obowiązku – wówczas będzie on spoczywać na dziadkach. W jakich przypadkach możemy mówić o tym, że dany rodzic nie jest w stanie zapewnić odpowiednich środków na utrzymanie i wychowanie dziecka? Przykładowo, będzie to wówczas, gdy z powodu swojej niepełnosprawności jeden z rodziców nie ma możliwości podejmowania pracy zarobkowej, w związku z czym nie pozyskuje odpowiedniej kwoty pieniędzy pozwalającej na spełnienie obowiązku alimentacyjnego. Co jednak w sytuacji, gdy jeden z rodziców odbywa karę w zakładzie zamkniętym? Mówimy wówczas o tymczasowej niemożliwości pobierania wskazanych środków lub nadmiernych trudnościach związanych z ich pozyskaniem. Opisane w owym akapicie przesłanki nie muszą wystąpić równocześnie.

Trzy przesłanki i nic więcej?

Mylne jest przekonanie, iż wystarczy spełnić wskazane wyżej przesłanki, by dziecko otrzymało świadczenie alimentacyjne od swoich dziadków. Koniecznym jest również, by znajdowało się ono w niedostatku, a sami dziadkowie powinni posiadać środki na wypłacanie niniejszej kwoty. Kiedy jednak mówić możemy o niedostatku? Występuje on wtedy, gdy uprawniony nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb, takich jak żywność, czy też odzież, ale również wiele innych. Poza tym zważyć należy, iż fakt pozostawania jednych dziadków w niedostatku nie wyklucza możliwości otrzymywania alimentów od drugich – to uprawniony decyduje kogo zobowiąże do łożenia takich środków na swoją rzecz, przy czym częściej wybiera się oczywiście tych, którzy mają lepszą sytuację finansową.

Jaką kwotę możemy otrzymać?

W tym względzie bierze się pod uwagę dwa aspekty, a mianowicie wysokość kosztów ponoszonych na uzasadnione potrzeby dziecka, czy też inne koszty związane z hobby, zainteresowaniami i rozrywką, ale również możliwości finansowe zobowiązanych. Jeżeli to na dziadkach spoczywa pełny obowiązek alimentacyjny, wówczas zasądza się od nich taką ilość środków, która pokryje w całości wymienione wyżej potrzeby. W sytuacji jednak, gdy dziadkowie mają wyłącznie częściowy obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, który wynika z faktu, że rodzic jest w stanie pokrywać tylko część niniejszych kosztów, wówczas na dziadkach spoczywa wyłącznie uzupełnienie. W odniesieniu do drugiej poruszonej kwestii, czyli możliwościach finansowych, jest to bardzo indywidualna kwestia uzależniona nie tylko od wysokości uzyskiwanych przez zobowiązanych przychodów, ale także środków, które oni potrzebują, aby żyć. Zależne jest to przede wszystkim od stanu zdrowia, kosztów ponoszonych na leki i inne życiowe potrzeby. Sąd analizuje zatem nie tylko sytuację materialną uprawnionego, ale również zobowiązanych.

Pozew jedyną ścieżką?

Nawet w przypadku, gdy dziadkowie w sposób dobrowolny godzą się na łożenie na wnuka pewnej kwoty, konieczne jest złożenie do sądu pozwu z wszystkimi niezbędnymi danymi takimi jak koszty utrzymania dziecka i tym podobne. Właściwym w tej kwestii będzie wydział rodzinny sądu rejonowego miejsca zamieszkania wnuka, czyli osoby uprawnionej. Niezbędne dane to m.in.:

1. imię, nazwisko,
2. adres,
3. numer PESEL,
4. kwotę, jakiej się domagamy – uzasadniona potrzebami i wydatkami uprawnionego,
5. dowody na potwierdzenie wysokości wymaganej kwoty (nie jest to konieczne).

W przypadku, gdy dziadkowie dobrowolnie godzą się na alimenty, możliwym jest zawarcie w tej kwestii ugody przed sądem lub mediatorem.