Przestępstwa zniesławienia i zniewagi należą do grupy przestępstw przeciwko czci. Podczas kłótni ludzie mówią różne przykre słowa, które mają na celu nie tylko skrzywdzenie drugiej osoby, ale często także przedstawienie jej w złym świetle w oczach innych. Może zdarzyć się, że w celu zniszczenia reputacji danej osoby ktoś przypisze jej czyn, którego się nie dopuściła, oskarży o zachowanie, które nie miało miejsca lub bezpodstawnie zarzuci popełnienie przestępstwa. Takie działanie, o ile wypowiadane słowa nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości, jest przestępstwem.
Co to jest zniesławienie?
Zniesławienie to pomówienie innej osoby, grupy osób, instytucji, osób prawnych, a także jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej o postępowanie lub właściwość, które mogą ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania. Może to nastąpić zarówno w sposób bezpośredni poprzez wygłoszenie nieprawdziwych informacji w obecności innych osób, jak i poprzez użycie środków masowej komunikacji. Zważyć należy, że tożsamość zniesławianego nie musi być ujawniona wprost, a wystarczy jedynie, żeby wskazać zespół cech, na podstawie którego można go zidentyfikować. Należy podkreślić, że przestępstwo zniesławienia nie ma miejsca, jeżeli zarzut przedstawiony niepublicznie jest prawdziwy. Nie popełniając przestępstwa, można podnieść publicznie zarzut, jeżeli dotyczy on osoby pełniącej funkcję publiczną lub służy obronie interesu społecznego. Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego. Co istotne, jak już wyżej wskazano, oskarżenie musi godzić w dobre imię zniesławianego lub powodować utratę zaufania względem jego osoby.
Zniesławienie – kodeks karny (Co grozi za zniesławienie?)
Odpowiedzialność za przestępstwo zniesławienia uregulowana została w art. 212 k.k. Sprawcy grozi za niniejsze przestępstwo kara grzywny albo ograniczenia wolności. Warto wskazać, że w przypadku użycia masowych środków komunikacji kara jest znacznie bardziej dolegliwa, a to z uwagi na wielość odbiorców przekazu. Osoba, która dopuści się takiego czynu np. poprzez publikację nieprawdziwych treści dotyczących danego człowieka na portalu społecznościowym, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Wywieść zatem należy, że kara za zniesławienie kogoś w internecie jest bardziej surowa. Dla uznania, że zaistniało przestępstwo zniesławienia, wystarczy, aby adresatem przekazu sprawcy była choć jedna osoba, która nie jest osobą zniesławianą, a to z powodu konieczności zaistnienia przesłanki poniżenia w opinii publicznej lub narażenia na utratę zaufania. Przestępstwo ścigane jest z oskarżenia prywatnego, a znaczenie ma przede wszystkim to, jak zarzuty wpłynęły lub mogły wpłynąć na odbiór pokrzywdzonego przez innych, a nie poczucie doznanej przez niego szkody.
Co to jest znieważenie?
Czynem zabronionym będzie również znieważenie innej osoby, nawet pod jej nieobecność, lecz publicznie, tak aby zniewaga do niej dotarła. Znieważenie należy rozumieć jako naruszenie czyjejś godności, przy czym znajduje to zastosowanie tylko do osób fizycznych. Podobnie jak w przypadku przestępstwa zniesławienia surowszej karze podlega osoba, która znieważa kogoś za pomocą środków masowego komunikowania. Nie podlega karze osoba, która dopuściła się wskazanego czynu, jeżeli to pokrzywdzony sprowokował określone działanie, a także, jeżeli odpowiedział na ten czyn zniewagą wzajemną lub naruszeniem nietykalności cielesnej. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego. Co istotne, samo wtrącanie wulgaryzmów w tok wypowiedzi nie jest zniewagą, ponieważ nie są one kierowane bezpośrednio w stronę osoby, a jedynie wplecione w tok wypowiedzi. Wskazać należy, że dla zaistnienia przestępstwa zniewagi konieczne jest, by sprawca posłużył się słowami powszechnie znanymi jako obraźliwe.
Znieważenie a zniesławienie
Główną różnicą pomiędzy czynem zniesławienia i znieważenia jest różnica w chronionych dobrach osobistych. W przypadku zniesławienia oceniany będzie wpływ danego czynu na utratę zaufania lub umniejszenie autorytetu poszkodowanego, natomiast w przypadku zniewagi głównym ocenianym aspektem będzie doznanie przez pokrzywdzonego negatywnych uczuć. Kara za niesławienie jest analogiczna do tej za znieważenie, przy czym w obu przypadkach będzie ona surowsza, gdy sprawca posłuży się środkami masowej komunikacji. Oba przestępstwa ścigane są z oskarżenia prywatnego. W przypadku wypełnienia przez sprawcę przesłanek zaistnienia zarówno jednego, jak i drugiego przestępstwa zostaną one skumulowane. Jak już wyżej wskazano, zniewagi można dopuścić się tylko względem osoby fizycznej, odmiennie do zniesławienia, które może być popełnione na szkodę osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. W przypadku przestępstw zniewagi i zniesławienia, możliwe jest dochodzenie swoich praw zarówno przed sądem karnym, jak i przed sądem cywilnym.
Pracuję jako adwokat w Poznaniu, ale pomoc prawna z mojej strony nie ogranicza się do działań stacjonarnych. Zajmuję się sprawami osób i podmiotów prawnych z całej Polski.