Małżeństwo jest relacją dwóch ludzi, bardzo często opartą na wielu kompromisach, które wspólnie muszą wypracowywać. Dotyczy to wszelkich sfer życia, od wychowania wspólnych dzieci, przez zarządzanie gospodarstwem domowym, kończąc na dysponowaniu majątkiem. Dziś weźmiemy na tapet kwestie majątku małżonków, a konkretnie przyjrzymy się jednemu z ustrojów, który może panować w związku małżeńskim – małżeńska wspólność majątkowa.
Co mamy do wyboru?
Na samym wstępie wskazać należy jaki wybór stoi przed przyszłymi małżonkami odnośnie ich wspólnego życia finansowego. Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje tę kwestię dość rygorystycznie, acz pozostawia pewien wybór małżonkom. W polskim prawie rodzinnym istnieje kilka typów ustrojów majątkowych. W sposób najbardziej ogólny możemy podzielić je na ustawowy ustrój wspólności majątkowej oraz na ustroje umowne. Dziś skupimy się głównie na pierwszej opcji. Wskażemy tylko, że w kwestii umownych ustrojów majątkowych, małżonkowie mogą zawrzeć umowę, tzw. intercyzę, w której zmienią swój ustrój w taki sposób, że:
- ograniczą wspólność ustawową
- rozszerzą wspólność ustawową,
- ustanowią ustrój rozdzielności majątkowej,
- ustanowią ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobku.
Małżonkowie mogą zmienić swój ustrój majątkowy, jednakże podstawowym ustrojem jest właśnie małżeńska wspólność majątkowa, która istnieje w razie biernej postawy małżonków – powstaje on z mocy ustawy.
Na czym polega małżeńska wspólność majątkowa?
Ustrój ten, regulowany przepisami k.r.o., charakteryzuje się tym, że w związku małżeńskim istnieją 3 majątki: majątek wspólny oraz majątki osobiste małżonków. Do majątku wspólnego, co do zasady, będą należeć przedmioty nabyte przez małżonków wspólnie, w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej lub też przez jednego z nich. Jeśli chodzi o charakter wspólności w małżeństwie, to ma ona charakter współwłasności łącznej. Główną cechą jest to, że nie można w trakcie jej trwania określić konkretnych udziałów, które należą do każdego z małżonków. Żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego w czasie trwania tegoż rodzaju współwłasności. Można rzec, że całość majątku wspólnego należy zarówno do jednego, jak i do drugiego małżonka. K.r.o. wskazuje nam, co w szczególności należy do majątku wspólnego małżonków, a są to:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Przedmioty, które nie wejdą w skład majątku wspólnego małżonków, wchodzą w skład ich majątków osobistych. Kodeks rodzinny i opiekuńczy enumeratywnie wymienia, jakie przedmioty wchodzą w skład majątków osobistych, a są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Zasady zarządzania majątkiem wspólnym
Podstawowym obowiązkiem wynikającym z przepisów, jest obowiązek współdziałania małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym. Przejawia się on głównie w tym, że małżonkowie muszą udzielać sobie wzajemnie informacji na temat stanu majątku wspólnego. Zasadniczo każdy z nich może samodzielnie rozporządzać tym majątkiem. Istnieją jednak pewne wyjątki. Otóż małżonek może się sprzeciwić określonej czynności zarządu wspólnym majątkiem, jednakże wtedy, gdy nie jest to czynność w bieżących sprawach życia codziennego lub nie jest to czynność związana z wykonywaniem działalności zawodowej przez małżonka, lub nie jest to czynność, która zmierza do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Istnieją również sytuacje, w których małżonek chcący dokonać pewnej czynności musi otrzymać zgodę drugiego małżonka. K.r.o. enumeratywnie wylicza czynności, do których niezbędna jest zgoda drugiego małżonka. Zgoda taka jest potrzebna do dokonania:
- czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
- czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
- czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
- darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Wspomnieć należy, że zgoda taka może przybrać charakter zgody następczej, tzn. że jeśli małżonek zawarł np. umowę sprzedaży bez wymaganej zgody, to drugi małżonek może potwierdzić daną umowę. W sytuacji, gdy małżonek dokonał jednostronnej czynności prawnej, do której wymagana była zgoda drugiego małżonka, czynność taka nie może być potwierdzona później. Istnieją także sytuacje, w których Sąd może pozbawić prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym
Więcej informacji znajdziesz na mojej stronie.